اغلب دانش آموزان، دانشجویان و علاقه مندان آموزشی از مربیان و استادان خود بارها پرسش می کنند که چگونه مطالعهکنیم تا مطالب را بهتر در ذهن سازماندهی کنیم؟ صبح زود مطالعه کنیم یا شب هنگام؟ باصدای بلند مطالعه کنیم یا به آهستگی مطالب را مرور کنیم؟ پیشکسوتان فرهنگی نیز باتوجه به تجربیات و روش های علمی شیوه هایی را توصیه می کنند. مطلب زیر از کتابزمینه روانشناسی "هیلگارد" تهیه شده که می تواند پاسخگوی برخی از پرسش های مربوط بهشیوه های مطالعاتی باشد. با هم این مطلب را مرور می کنیم:اساس امر مطالعه و خواندنبدون فراموشی، یادگیری و حافظه است. در این جا با تکنیک" PQRST" که مخفف آن درزبان لاتین، " Preview " مرور اجمالی، " Question " سوال، " Read " خواندن،"Self-recitation" تلقین و تکرار" Test" آزمون است آشنا می شوید.
مرحله P (مرور اجمالی): در اولین گام مطالعه، مروری اجمالی بر کل مطالب مورد مطالعه کنید تااز موضوعهای اصلی آن تصوری پیدا کنید. این کار را می توان با خواندن رئوس مطالب وسپس گفتارهای اصلی و تصاویر و عکس های آن انجام داد. مهمترین جنبه مرحله مروراجمالی این است که می توان خلاصه مطالب را در پایان هر فصل به دقت خواند و در موردهر یک از نکاتی که در این خلاصه آمده است تامل کرد. خواه ناخواه به ذهنتان خطور میکند که باید پس از خواندن مطالب جواب را پیدا کرده باشید و دستاورد این مرحله، بهدست آوردن دید کلی نسبت به عناوین فصل ها و نحوه سازماندهی آنهاست. مرحله Q (پرسشکردن): عناوین اصلی مطالب را به یک یا چند پرسش تبدیل کنید؛ پرسش هایی که با خواندنآن گفتارها، به پاسخ آنها دست می یابید. باید از خود بپرسید: " مطالب عمده ای کهمولف می خواهد در این گفتار بیان کند، چیست؟"
مرحله R (خواندن): در این مرحله،گفتار مورد نظر رابا دقت به معنای آن بخوانید و بکوشید جواب پرسش هایی را که درمرحله Q مطرح کرده بودید بیابید، لذا باید در مورد آنچه که در دست مطالعه داریدتامل کنید و آن را به مطالب دیگری که می دانید ارتباط دهید. پس می توان واژه ها یاعبارات کلیدی را در متن علامت زد. اصولا می بایست 10 الی 15 درصد متن را علامت زدزیرا در این مرحله، هدف این است که واژه ها یا مطالب اصلی متن مشخص شود تا بعدبتوانید آنها را مرور کنید. تا وقتی تمام گفتار و مطالب کلیدی آن را نخوانده ایدیادداشت برندارید این کار کمک می کند اهمیت نسبی هر نکته را دریابید.
مرحله S (تلقین و تکرار): پس از به پایان رساندن مطالعه مطالب بکوشید تا نکات عمده آن را بهیاد آورید و اطلاعاتی را که در آن مطرح شده است از حفظ بیان کنید، درس پس دادن بهخود، روش بسیار موثری برای تثبیت مطالب در حافظه است. مطالب را به زبان خودتان بیانکنید و اطلاعات مطرح شده را از حفظ بگویید. در نبود افراد بهتر است با صدای بلنداین کار را انجام دهید اما اگر افراد دیگری هم حضور دارند می توانید این کار را درذهنتان انجام دهید. مطلب را با متن مقابله کنید تا مطمئن شوید که آنها را درست وکامل به یاد آورده اید. با تکرار یا از برکردن مطالب، متوجه می شوید که چه چیزهاییرا به خاطر نسپرده اید. این کار به شما کمک می کند تا اطلاعات را در ذهن خودسازماندهی کنید. پس از آنکه گفتار اولی به پایان رسید می توانید به گفتار بعدیبپردازید و باز هم مراحل S.R.Q را در مورد آن به کار بندید. همین روش را تا پایانگفتارهای یک فصل اعمال کنید.
مرحله T (آزمون): پس از پایان مطالعه یک فصل، باید ازخودتان امتحان بگیرید و کل مطالب فصل را مرور کنید. بنابراین یادداشت های خود رادوره کنید و ببینید که آیا نکات اصلی را به یاد می آورید یا نه؟ بکوشید تا دریابیدکه مطالب مختلف فصلها چه ارتباطی با هم دارند؟ در مرحله T ، ممکن است برای یافتنمطالب و نکات کلیدی به کل فصل مراجعه کنید و در این مرحله باید خلاصه فصل ها رابخوانید، همچنین به هر مدخلی جزئیات بیشتری بیفزائید. مرحله T را نباید به شبامتحان موکول کرد، بهترین زمان برای اولین مرور هر فصل، بلافاصله پس از خواندن آناست. پژوهشهای انجام شده نشان می دهد که روش (PQRST) بسیار مفید بوده است، به گونهای که بر روخوانی ساده مطالب فصل، از ابتدا تا انتها ارجحیت دارد، مرحله تلقین وتکرار در این روش بسیار مهم است. به جای چند بار خواندن مطالب بخش عمده زمان مطالعهرا برای حفظ کردن فعالانه مطالب صرف کنید. بر اساس پژوهشهای انجام شده، خواندن دقیقخلاصه مطالب هر فصل، پیش از خواندن آن، بهره وری مطالعه را بسیار بیشتر می کند. خواندن خلاصه هر فصل سبب می شود که کل مطالب آن در ذهن سازماندهی شود. حتی اگرنخواهید از تمام مراحل روش (PQRST) پیروی کنید خوب است به اهمیت تلقین و تکرار وخواندن خلاصه مطلب فصل برای ورود به مطلب توجه خاصی مبذول کنید.
کلمات کلیدی:
